روایت کتابخانه‌های اردبیل؛ از تاراج تا اعتبار

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی سیفار به نقل از «سبلان ما»، وجود کتابخانه‌ها نشان از هویت و فرهنگ هر منطقه دارد و به اذعان متخصصان و کارشناسان امر باید کتابخانه عمومی در بهترین نقطه از هر شهر تأسیس شود.

بر اساس اسناد تاریخی در قرن هشتم هجری قمری، شیخ صدرالدین موسی کتابخانه شیخ صفی‌الدین اردبیلی را در جوار آرامگاه پدرش (بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی) برای استفاده عموم تأسیس کرد و این کتابخانه به گواهی دایره المعارف بریتانیکا، «دارای کمیاب­‎ترین کتاب‎­های خطی» و به روایت دایره­ المعارف اسلامی، «بزرگ­ترین کتابخانه ایران در آن روزگار» بوده است.

منابع کتابخانه کتابخانه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در جریان جنگ دوم ایران و روس از سال ۱۲۴۱ تا ۱۲۴۳ به تصرف روس‌ها درآمد و ۱۱۴ نسخه نفیس و نادر این کتابخانه که شامل صدها جلد نسخه خطی نفیس با جلدهای طلایی و مینیاتورهای منحصربفرد، قرآن‌های صدر اسلام و لوح‌هایی به‌ خط حضرت علی(ع) و امام حسن(ع)  موقوفه شیخ‌صفی و هدایا و نفایس اهدایی به این درگاه بود، غارت و به اسم امانت به کتابخانه سن‌پترزبورگ روسیه فرستاده شد اما  این منابع نفیس هرگز برگردانده نشد.

حدود ۸۵ سال بعد در سال ۱۳۲۸ قرائت‌خانه عمومی برای استفاده معلمان از سوی معاون رئیس فرهنگ اردبیل با ۹۰۰ جلد کتاب تأسیس شد که کتاب‌های این قرائت‌خانه در سال ۱۳۴۶ به «کتابخانه عمومی شماره یک اردبیل» منتقل شد؛ این کتابخانه بعد از به تاراج رفتن کتابخانه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی اولین کتابخانه عمومی در شهر اردبیل بود.

طبق اسناد، قدیمی‌ترین کتابخانه عمومی استان اردبیل در عصر معاصر سال ۱۳۴۲ با یک هزار نسخه کتاب در مرکز شهر خلخال تأسیس شد و اکنون نیز این کتابخانه با نام «شهید عاشوری‌زاده» همچنان پابرجا است.

در حال حاضر ۸۵ کتابخانه عمومی و مشارکتی در استان اردبیل وجود دارد و تلاش‌ها برای ادامه فعالیت مطلوب کتابخانه‌های این استان، رفع مشکلات آن‌ها و از طرفی ایجاد کتابخانه‌های عمومی جدید با شدت بسیار ادامه داد.

 اعتبارات و معیشت کتابداران از مهم‌ترین مشکلات کتابخانه‌ها در اردبیل 

پروانه رضاقلیزاده در گفتگو با خبرنگار «سبلان ما»، فعالیت در عرصه کتاب و کتاب‌خوانی را کاری ارزشمند و سازنده‌ترین فعالیت در جامعه دانست و اظهار داشت: یکی از تقاضاهای مهم و درخواست‌های مهم در حوزه کتابخانه‌ها بحث اعتبارات است به‌گونه‌ای که تعدادی از کتابخانه‌های عمومی در دست احداث و یا نیمه‌کاره  استان اردبیل نیاز به اعتبار دارند؛ اعتباراتی که در حوزه بحث تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برای تکمیل برخی کتابخانه‌های عمومی  این استان شدیداً موردنیاز است.

 وی ادامه داد: فعالیت کتابخانه مرکزی پارس‌آباد بعد از ۱۶ سال مجدداً ازسرگرفته شده است و یکی از نیازهای جدی مردم خوب و فرهنگ‌دوست شهر خلخال را پیگیر هستیم و همچنین کتابخانه‌های روستاها مانند روستای ملاکندی و روستای دولت‌آباد نمین سال‌ها است نیمه‌کاره مانده است.

 مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل در خصوص بحث اعتبارات برای کتابخانه‌های عمومی، اظهار داشت: برای نهاد کتابخانه‌های عمومی استان فقط اعتبارات استانی وجود دارد به این شکل که نهاد کتابخانه‌های عمومی فقط اعتبارات تجهیز را برعهده دارد و بحث ساخت و تکمیل کتابخانه‌های عمومی را خود استان باید کمک کند.

 وی ابراز امیدواری کرد: با تلاش همگانی مشکلات کتابخانه‌های عمومی حل شده و فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی نیز در استان اردبیل بیش از گذشته رواج پیدا کند.

کتابخانه سیار از نیازهای ضروری اردبیل است/ ۵ شهر اردبیل کتابخانه ندارد

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل تأکید دارد: بحث کتابخانه سیار یکی از نیازهای ضروری استان است به‌طوری‌که در مناطق عشایرنشین فقط تنها یک کتابخانه سیار آن‌هم در بیله‌سوار وجود دارد و البته نیازمند این هستیم که اعتبارات لازم را دریافت کنیم تا بتوانیم کتابخانه سیار به مناطق مختلف عشایرنشین از جمله در اصلاندوز و پارس‌آباد و مشکین‌شهر بفرستیم.

وی یادآور شد: پنج شهر استان اردبیل فاقد کتابخانه است که دایر شدن کتابخانه در این شهرها جزو اهم موضوعاتی است که نهاد کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل پیگیر آن است.

طبق اذعان این مسئول شهر بران‌اولیا، اسلام‌آباد، اولتان، زیوه و ایردموسی پنج شهری هستند که فاقد کتابخانه‌اند و تلاش می‌شود کتابخانه در این شهرها نیز دایر شود .

رضاقلیزاده تصریح کرد: معیشت کتابداران جز دغدغه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است که امیدواریم طبق درخواستی که از ریاست‌جمهور و وزیر ارشاد شد، ان‌شاءالله برای رفع این مشکل توجه ویژه‌ای به این موضوع بشود.

قدیمی‌ترین کتابخانه استان اردبیل همچنان پابرجا است

مریم محمدی، رئیس اداره کتابخانه عمومی شهرستان خلخال نیز در گفتگو با خبرنگار «سبلان ما»، با بیان اینکه قدیمی‌ترین کتابخانه استان اردبیل همچنان پابرجا و فعال است تصریح کرد: وجود قدیم‌ترین کتابخانه استان در خلخال و دایر و فعال‌بودن آن به قدمت مطالعه در این منطقه تأکید دارد.

 وی افزود: روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر از اهالی کتاب‌دوست خلخال به کتابخانه شهید عاشوری‌زاده که در مرکز شهر قرار دارد و به‌عنوان اولین کتابخانه عمومی استان اردبیل شناخته می‌شود، مراجعه می‌کنند.

 وی اضافه کرد: قدیمی‌ترین کتابخانه استان اردبیل اکنون نزدیک ۷۳ هزار نسخه کتاب دارد و کتاب‌های ارزشمندی که برخی از آنها از سال تأسیس در ۱۳۴۴ همچنان طرفداران بی‌شماری دارد.

رئیس اداره کتابخانه عمومی شهرستان خلخال تصریح کرد: نسخ خطی اولین کتابخانه استان اردبیل ۱۲ سال پیش به کتابخانه مرکزی اردبیل منتقل شده است.

 وی با اشاره به مشکل مکان مطالعه در کتابخانه شهید عاشوری‌زاده خلخال گفت: در این کتابخانه قدیمی فعال، امکان مطالعه دو تا سه‌ساعته  در سالن مرجع  را داریم؛ چراکه به علت مشکل محدودیت مکانی، امکان مطالعه طولانی‌مدت در قدیم‌ترین کتابخانه استان اردبیل وجود ندارد.

سند مالکیت زمین قدیمی‌ترین کتابخانه اردبیل به نام «آموزش و پرورش» صادر شده است

محمدی به مشکل دیگر این کتابخانه در خصوص صدور  سند مالکیت زمین کتابخانه شهید عاشوری‌زاده اردبیل به نام «آموزش و پرورش»،  اشاره کرد و گفت: در سال تأسیس کتابخانه، آموزش‌وپرورش و وزارت ارشاد تحت عنوان وزارت فرهنگ و ادب قرار داشته است؛ اما بعدها چون ارشاد و آموزش‌وپرورش به وزارت‌خانه‌های جدا تبدیل شده است دراین‌بین ساختمان قدیمی‎ترین کتابخانه استان اردبیل با نام کاربری کتابخانه داده شده است که رئیس آموزش‌وپرورش وقت از کم‌کاری وزارت ارشاد و کتابخانه استفاده کرده و  زمین این کتابخانه را به نام آموزش‌وپرورش سند زده است.

وی خاطرنشان کرد: در حال رایزنی هستیم و امیدواریم این مشکل حل و کتابخانه به نام اصلی و جایگاه اصلی خود بازگردد.

پای مادران را به کتابخانه باز کنیم

به گفته رئیس اداره کتابخانه عمومی شهرستان خلخال، راهکار اصلی افزایش سرانه مطالعه در استان اردبیل سوق‌دادن مادران به سمت کتابخانه و مطالعه است، چراکه قطعاً با ورود مادران به کتابخانه سایر اعضای خانواده نیز پایشان به کتابخانه باز می‌شود.

وی با اشاره به تجربه موفق افزایش کتاب‌خوانی در خلخال، گفت: ما در خلخال موفق شده‌ایم که مادران و زنان را به‌ویژه مادران روستایی را به سمت کتاب‌خوانی سوق دهیم به‌گونه‌ای که در روستاهای این شهرستان جمعیت واقعی کتاب‌خوان داریم و آمار فیک کتاب‌خوان در خلخال نداریم.

به گفته این مسئول برای کتابخانه سیار در روستاها نیز اقدام شده و برای راه‌اندازی این کتابخانه منتظر جواب استعلام و اجازه تهران هستم .

محمدی تعداد کتابخانه‌های عمومی فعال در سطح شهرستان خلخال را ۹ باب دانست و گفت: بیش ۱۱۰ هزار جلد کتاب در کتابخانه‌های عمومی شهرستان خلخال وجود دارد و بیش از ۵ هزار کتاب‌خوان عضو کتابخانه‌های عمومی این شهرستان هستند و طبق برآورد میزان مراجعات روزانه مخاطبان از مرز ۵۰۰ نفر در طول روز گذشته و اکثر مراجعان دانش‌آموز و دانشجو هستند.

شهر ایردموسی کتابخانه ندارد/ کودکان کتابخوان‌ترین افراد در سرعین هستند

 داور نصرتی، مسئول کتابخانه‌های شهرستان سرعین در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، با اشاره به اینکه در این شهرستان سه کتابخانه عمومی وجود دارد، اظهار داشت: کتابخانه عمومی ولیعصر (عج) اولین کتابخانه شهرستان سرعین در سال ۱۳۸۰ در این شهرستان و در خود شهر سرعین افتتاح شده است؛ کتابخانه روستای ورگه سران به نام کتابخانه عمومی «دکتر خیراندیش» و کتابخانه روستای شایق به نام کتابخانه عمومی «استاد اسداللهی» دیگر کتابخانه عمومی شهرستان سرعین است.

به گفته وی کتابخانه‌های شهرستان سرعین بالای ۱۹ هزار جلد کتاب دارد که کودکان بیشترین استقبال را از این کتابخانه‌ها دارند؛ در بین کتاب‌های موجود کتاب‌های ادبیات دینی، تاریخی و کودکان از سایر کتاب‌ها طرف‌دار بیشتری دارد و امیدواریم برای شهر ایردموسی بدون کتابخانه نیز کتابخانه عمومی دایر شود.

انتهای خبر/ ش