سوره بقره آیات ۹۴ الی ۱۰۰

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی سیفار به نقل از «سبلان ما»، سوره بقره ۲۸۶ آیه، ۶۱۵۶ کلمه و ۲۶۲۵۶ حرف دارد. این سوره بزرگ‌‌ترین سورهٔ قرآن است. اولین سوره از سوره‌های هفت‌گانه طوال و اولین سوره از سوره‌های ۲۹ گانه‌ مقطعات است که با حروف مقطعه «الم» آغاز شده است.

صفحه ۱۵ سوره بقره را با هم تلاوت می کنیم.

«قُلْ إِنْ کانَتْ لَکُمُ الدَّارُ الْآخِرَهُ عِنْدَ اللَّهِ خالِصَهً مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّواالْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ» بگو: اگر سرای آخرت در نزد خداوند مخصوص شماست، نه سایر مردم، پس آرزوی مرگ کنید؛ اگر راست می‌‏گویید.

نکته‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۴:

از دیدگاه قرآن ادعاهای دروغین و خیال‌پردازی‌های بنی‌اسرائیل کدام هستند؟

بنی‌اسرائیل، ادّعاهای دروغین و خیال‌پردازی‌‏های فراوان داشتند که برخی از آنها عبارت بود از:

ما فرزندان و محبوبان خدا هستیم. «نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ وَ أَحِبَّاؤُهُ» «مائده، ۱۸»؛

کسی وارد بهشت نمی‌شود مگر آنکه یهودی و یا نصرانی باشد. «قالُوا لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّهَ إِلَّا مَنْ کانَ هُوداً أَوْ نَصاری‏» «بقره، ۱۱۱»؛

آتش دوزخ، جز چند روزی به ما اصابت نمی‌کند. «لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَیَّاماً مَعْدُودَهً» «بقره، ۸۰».

این آیه، همۀ این بافته‌‏های خیالی و موهومات فکری آنها را رد کرده و می‌‏فرماید: اگر این ادّعاهای شما درست باشد و به این حرف‏‌ها ایمان داشته باشید، دیگر نباید از مرگ بترسید و از آن فرار کنید، بلکه باید آرزوی مرگ کنید تا به بهشت وارد شوید!

اولیای خدا، نه تنها از مرگ نمی‌‏ترسند، بلکه اشتیاق به مرگ نیز دارند.

همان‌گونه که حضرت علی علیه‌السّلام می‌‏فرماید: «و الله لابن ابی طالب آنس بالموت من الطفل بثدی امه» «بحار،ج ۲۸، ص ۲۳۳» یعنی به‌خدا‌سوگند، علاقۀ فرزند ابوطالب به مرگ، از علاقۀ طفل شیرخوار به سینۀ مادرش بیشتر است.

آری، باید به گونه‌ای زندگی کنیم که هر لحظه آمادۀ مرگ باشیم.

مرگ، همانند سفر است. راننده در صورتی از سفر می‌‏ترسد که یا راه را نمی‌‏شناسد، یا بنزین ندارد یا تخلّف نموده است، یا جنس قاچاق حمل می‏ کند و یا در مقصد، محلّ سکونت ندارد.

درحالی‌که مؤمن واقعی، راه را می‌‏داند «الیه المصیر» سوخت بین راه دارد «عمل صالحاً» تخلّفاتش را با توبه جبران کرده است، جنس قاچاق یعنی عمل خلاف ندارد و محل سکونتش را نیز می‌‏داند «جنّه الماوی» و لذا نمی‌ترسد.

پیام‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۴:

۱. در برابر خیالات و موهومات، با صراحت برخورد کنید. «قُلْ»

۲. دامنۀ انحصار و نژادپرستی، تا قیامت کشیده می‌‏شود! «لَکُمُ الدَّارُ الْآخِرَهُ عِنْدَ اللَّهِ خالِصَهً»

۳. و جدان، بهترین قاضی است. «إِنْ کانَتْ» «فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ»

۴. آمادگی برای مرگ، نشانۀ ایمان واقعی و صادقانه است. «فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ»

تفسیر صفحۀ ۱۵ قرآن کریم – سورۀ بقره – آیۀ ۹۵ – تفسیر نور:

«وَ لَنْ یَتَمَنَّوْهُ أَبَداً بِما قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ» ولی آنها هرگز به سبب آنچه از پیش فرستاده‌اند، آرزوی مرگ نکنند و خداوند به حال ستمگران، آگاه است.

نکته‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۵:

نترسیدن از مرگ، نشانۀ صدق و یقین است. وقتی مرگ از راه می‌رسد شوخی‌‏ها، تعارفات و خیالات می‌گریزند؛ تنها انسان می‌‏ماند و اعمال او.

در لحظۀ مرگ، انسان باور می‌کند که متاع دنیا کم است و آخرت بهتر و باقی است.

در لحظۀ مرگ، انسان باور می‌کند که دنیا غنچه‏‌ای است که برای هیچکس شکفته نمی‌‏شود و دوستان دنیوی مگس‌ها هستند دور شیرینی.

انسان اگر به مرتبۀ یقین برسد، هرچه به مرگ نزدیک‌‏تر می‌‏شود، احساس قرب و وصول به لقا و دیدار الهی می‌کند.

به همین دلیل حضرت علی علیه‌السّلام وقتی ضربۀ شمشیر را بر فرق خود احساس کرد، فرمود: «فزت و رب الکعبه» قسم به پروردگار کعبه رستگار شدم.

امام حسین علیه‌السّلام در کربلا هرچه به ظهر عاشورا و زمان شهادت نزدیک می‌‏شد، صورتش برافروخته و شکوفاتر می‌‏گردید، و وقتی در شب آخر از یارانش پرسیدند: مرگ نزد شما چگونه است؟ جملاتی را در جواب عرضه داشتند که نشان دهندۀ یقین آنان به حقّانیّت راه‌شان بود، آنها مرگ را شیرین می‏‌دانستند و حتّی برخی از آنان در همان شب آخر با یکدیگر مزاح می‌کردند.

پیام‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۵:

۱. ترس از مرگ، در واقع ترس از کیفر کارهای خودِ ماست. «بِما قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ»

۲. مدّعیان دروغگو و متوقّعان نابه‌جا، ظالم هستند. «وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ»

۳. خودتان می‌‏دانید که چه کرده‌‏اید؛ خداوند نیز که از آنها با خبر است، پس این همه ادّعا برای چه؟! «وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ»

تفسیر صفحۀ ۱۵ قرآن کریم – سورۀ بقره – آیۀ ۹۶ – تفسیر نور:

«وَ لَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلی‏ حَیاهٍ وَ مِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا یَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ یُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَهٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ أَنْ یُعَمَّرَ وَ اللَّهُ بَصِیرٌ بِما یَعْمَلُونَ» (ای پیامبر) هر آینه یهود را حریص‌ترین مردم، حتّی (حریص‌‏تر) از مشرکان، بر زندگی (این دنیا و اندوختن ثروت) خواهی یافت، (تا آن‌جاکه) هر یک از آنها دوست دارد هزارسال عمر کند، درحالی‌که (اگر) این عمر طولانی به آنان داده شود، آنان را از عذاب خداوند باز نخواهد داشت و خداوند به اعمال آنها بیناست.

پیام‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۶:

۱. عمر طولانی مهم نیست، قرب به خداوند و برکت عمر و نجات از آتش، ارزش دارد. «لَوْ یُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَهٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ»

در تفسیر فخر رازی دعایی از رسول اکرم صلّی اللَّه علیه و آله نقل شده است که فرمودند: اگر زندگی برای من نیکوست، مرا زنده نگهدار و اگر مرگ بهتر است، بمیران.

امام سجاد علیه‌السّلام نیز در دعای مکارم‌الاخلاق از خداوند چنین مسئلت می‌‏کند: «الهی عمّرنی ما کان عمری بذلهً فی طاعتک، فاذا کان عمری مرتعاً للشیطان فاقبضنی» خداوندا اگر عمر من وسیلۀ خدمت در راه اطاعت تو باشد، عمر مرا طولانی کن، ولی اگر عمر من چراگاه شیطان خواهد بود، آن را قطع نما.

۲. یهود، حریص‌‏ترین و دنیاگراترین مردم دنیا هستند. «أَحْرَصَ النَّاسِ عَلی‏ حَیاهٍ»

۳. یهودیان می‏‌خواهند زنده بمانند گرچه به هر نحو زندگی پست باشد. «أَحْرَصَ النَّاسِ عَلی‏ حَیاهٍ» (کلمۀ «حَیاهٍ» نکره و نشانۀ هر نوع زندگی است.)

۴. دروغگو، کم‌حافظه است. یهودیان از یک‌سو بهشت را مخصوص خود می‌‏دانند، «لَکُمُ الدَّارُ الْآخِرَهُ عِنْدَ اللَّهِ خالِصَهً» و ازسوی‌دیگر می‌‏خواهند همیشه در دنیا زنده بمانند. «یُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَهٍ» «تفسیر راهنما»

تفسیر صفحۀ ۱۵ قرآن کریم – سورۀ بقره – آیۀ ۹۷ – تفسیر نور:

«قُلْ مَنْ کانَ عَدُوًّا لِجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلی‏ قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ وَ هُدیً وَ بُشْری‏ لِلْمُؤْمِنِینَ» (یهود می‌‏گویند: چون فرشته‌‏ای که وحی بر تو نازل می‌‏کند جبرئیل است و ما با جبرئیل دشمن هستیم، به تو ایمان نمی‌آوریم)

بگو: هر که دشمن جبرئیل باشد (در حقیقت دشمن خداست.) چرا که او به فرمان خدا، قرآن را بر قلب تو نازل کرده است، (قرآنی) که کتب آسمانی پیشین را تصدیق می‌کند و مایۀ هدایت و بشارت برای مؤمنان است.

نکته‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۷:

در شأن نزول آیه آمده است: وقتی پیامبر اسلام به مدینه آمدند، روزی ابن صوریا (یکی از علمای یهود) با جمعی از یهودیان فدک، نزد پیامبر آمده و سؤالاتی کردند.

حضرت همۀ سؤالات آنها را جواب داده و هر نشانه‌‏ای که خواستند بیان کردند. آخرین سؤال‌شان این بود که نام فرشته وحی تو چیست؟ حضرت فرمودند: جبرئیل. آن‌ها گفتند: اگر میکائیل بود ما به تو ایمان می‌‏آوردیم، چون جبرئیل، دستورات مشکلی مثل جهاد می‌‏آورد، ولی دستورات میکائیل ساده و راحت است!

پیام‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۷:

۱. دامنۀ خیال‌‏پردازی و لجاجت انسان تا آنجا گسترده می‌‏شود که به جهان فرشتگان نیز سرایت می‌‏کند. «عَدُوًّا لِجِبْرِیلَ»

انسان لجوج، حتّی فرشتگان را متهم می‌کند. فرشتگانی که خداوند آنها را معصوم می‌‏داند و دربارۀ آنان می‌‏فرماید: «لا یعصون اللَّه ما امرهم» آنها هرگز فرمان خداوند را نافرمانی نمی‌‏کنند. (تحریم، ۶)

آنان دلیل دشمنی با جبرئیل را آوردنِ دستورات سنگین و دلیلِ دوستی میکائیل را آوردنِ دستورات سبک می‌دانند؛ درست مانند کودک بازیگوشی که معلّم ریاضی را بد و معلّم ورزش را خوب می‌‏پندارد با آنکه هر دو در جهت تعلیم و تربیت فعالیّت می‌‌کنند.

۲. حمایت و دفاع از پاکانی که مورد تهمت قرار گیرند، لازم است. «نَزَّلَهُ» «بِإِذْنِ اللَّهِ» خداوند ضمن محکوم کردن تصوّرات بنی‌اسرائیل، از جبرئیل تجلیل کرده که بدون اذن ما کاری نمی‌کند و در رسالت خود، امین و رابط بین ما و پیامبر است.

۳. جبرئیل کتابی آورد که تورات شما را تصدیق می‏‌کند، پس چرا با او دشمن هستید؟! «نَزَّلَهُ» «مُصَدِّقاً»

تفسیر صفحۀ ۱۵ قرآن کریم – سورۀ بقره – آیۀ ۹۸ – تفسیر نور:

«مَنْ کانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْرِیلَ وَ مِیکالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْکافِرِینَ» هر که دشمن خدا و فرشتگان و پیامبران او و جبرئیل و میکائیل باشد (کافر است و بداند که) خداوند دشمن کافران است.

پیام‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۸:

۱. ایمان و تولّی، نسبت به همۀ مقدّسات لازم است. «لِلَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ»

۲. دشمنی با انبیاء و اولیا، کفر و دشمنی با خداوند است. «فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْکافِرِینَ»

۳. همۀ فرشتگان، در یک مرتبه و سطح نیستند. «مَلائِکَتِهِ» «جِبْرِیلَ وَ مِیکالَ» (نام دو فرشتۀ مخصوص جبرئیل و میکائیل را برده است.)

تفسیر صفحۀ ۱۵ قرآن کریم – سورۀ بقره – آیۀ ۹۹ – تفسیر نور:

«وَ لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ آیاتٍ بَیِّناتٍ وَ ما یَکْفُرُ بِها إِلاَّ الْفاسِقُونَ»

ترجمۀ سورۀ بقره – آیۀ ۹۹:

همانا آیات (و نشانه‌‏های) روشنی به‌سوی تو فرستادیم و جز فاسقان کسی به آنها کفر نمی‌‏ورزد.

نکته‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۹:

انسان با پیروی از هوس‌ها و ارتکاب گناه، از مدار حق خارج شده و به سوی کفر تمایل پیدا می‌‏کند. قرآن می‏‌فرماید: سرانجام کسانی که مرتکب گناه می‌‏شوند اگر توبه و جبران نکنند تکذیب و کفر است. «ثُمَّ کانَ عاقِبَهَ الَّذِینَ أَساؤُا السُّوای‏ أَنْ کَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّهِ» «روم، ۱۰»

ابن‌صوریا که داستانش در دو آیۀ قبل آمد، بعد از آن که پیامبر سؤالات او را پاسخ داد، بهانه‌‏ای نداشت جز اینکه بگوید: چون جبرئیل بر تو وحی می‏‌آورد نه میکائیل، ما به تو ایمان نمی‌‏آوریم. ولی از آنجا که جوابش با آیۀ قبل داده شد، برای اغفال عوام یهود گفت: او دلیل روشنی به ما ارائه نکرد.

آیه نازل شد که مبادا بهانه‌جویی علمایی همچون ابن‌صوریا تو را ناراحت کند، مردم بدانند که بنی‌اسرائیل بهانه می‌گیرند وگرنه ما آیات و دلایل روشن و محکمی فرستاده‌ایم تا کسی در نبوّت تو تردیدی نداشته باشد و با این دلایل، تنها کسانی کفر می‌‏ورزند که فاسق باشند و به خاطر هوس‌ها و گناهان زیاد، از مدار حق بیرون رفته باشند.

پیام‌های سورۀ بقره – آیۀ ۹۹:

۱. در برابر تضعیف ناحق، باید تقویت به‌جا صورت بگیرد. چون علمای یهود، پیامبر اسلام را به ناحق تضعیف کرده و گفتند دلیل روشنی ندارد، خداوند آن حضرت را تقویّت فرمود. «أَنْزَلْنا إِلَیْکَ آیاتٍ بَیِّناتٍ»

۲. فسق و گناه زمینۀ کفر است. «ما یَکْفُرُ بِها إِلَّا الْفاسِقُونَ»

تفسیر صفحۀ ۱۵ قرآن کریم – سورۀ بقره – آیۀ ۱۰۰-۱۰۱ – تفسیر نور:

«أَ وَ کُلَّما عاهَدُوا عَهْداً نَبَذَهُ فَرِیقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا یُؤْمِنُونَ * وَ لَمَّاجاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِیقٌ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواالْکِتابَ کِتابَ اللَّهِ وَراءَ ظُهُورِهِمْ کَأَنَّهُمْ لا یَعْلَمُونَ» و آیا چنین نبود که هربار آنها (یهود) پیمانی (با خدا و پیامبر) بستند، جمعی از آنان آن را دور افکندند، حقیقت این است که بیشتر آنها ایمان ندارند.

این آیه، تسلّی خاطر برای رسول خداست که این گروه در پیمان‌شکنی و بهانه‏‌گیری، سابقۀ طولانی دارند و نباید از این لجاجت و بهانه‌‏گیری تعجّب کرد.

و هنگامی‌که فرستاده‌ای (چون پیامبر اسلام) از سوی خدا به سراغ‌شان آمد، که آنچه را با ایشان است (یعنی تورات) تصدیق می‌کند، گروهی از اهل کتاب، کتاب خدا را پشت سر افکندند، گویی اصلًا از آن خبر ندارند.

نکته‌های سورۀ بقره – آیۀ ۱۰۰-۱۰۱:

علمای یهود، پیش از بعثت پیامبر، مردم را به ظهور و دعوت آن حضرت بشارت می‌دادند و نشانه‌ها و مشخّصات او را بازگو می‌کردند. با نشانه‌هایی که در نزد دانشمندان یهود بود، آنان محمّد صلّی اللَّه علیه و آله را همچون فرزندان خویش می‌‏شناختند، ولی بعد از بعثت آن حضرت، در صدد انکار و کتمان آن نشانه‌‏ها برآمدند.

۱۰۱ – پیام‌های سورۀ بقره – آیۀ ۱۰۰:

۱. در برخورد با مخالفان، باید انصاف مراعات شود. در آیۀ پیشین فرمود: اکثر آنان ایمان نمی‌‏آورند، تا حقّ اقلّیّت محفوظ بماند.

در این آیه نیز می‌‏فرماید: گروهی از آنان چنین‏ هستند، تا همه به یک چشم دیده نشوند. «نَبَذَهُ فَرِیقٌ مِنْهُمْ»

۲. علمی که بدان عمل نشود همانند جهل است. به علمایی که علم خود را نادیده گرفته و حقایق را کتمان کردند، می ‏فرماید: «کَأَنَّهُمْ لا یَعْلَمُونَ»

منبع : محسن قرائتی ، تفسیر نور ، ج ۱، ص ۱۶۲ – ۱۶۸.

انتهای خبر/ ج