مهاجرت واژه نام‌آشنای این روزهای اهالی گرمی مغان است و تأمل‌برانگیزتر اینکه علت اصلی این اتفاق تلخ و مهاجرت بیش از ۲۳ درصدی از این شهرستان نبود شغل مناسب و نارضایتی از امکانات محل زندگی عنوان می‌شود.
البته به این دو نوع مهاجرت بایستی مهاجرت فصلی را نیز اضافه کرد؛ مهاجرت‌هایی که به‌منظور کار و کسب درآمد در دوره‌ای کوتاه و مشخص، مثلاً چند ماه، صورت می‌گیرد، مهاجرت فصلی است و این نوع مهاجرت نیز از مهاجرت‌های معمول منطقه گرمی است؛ بسیاری از جوانان منطقه به‌خصوص در فصل‌های گرم سال راهی شهرهایی نظیر رشت و تهران می‌شوند که امکان اشتغال موقت آنها در آنجا میسر است و پس از چند ماه کار و فعالیت دوباره به شهر خود بازمی‌گردند. بسیاری از جوانانی که سختی‌های زندگی را درک می‌کنند علاج موقت این مشکلات را در این گونه مهاجرت‌ها می‌دانند.
از سرشماری سال ۸۵ که شروع کنیم جمعیت شهرستان گرمی مغان نسبت به سرشماری ۱۰ سال قبل یعنی سرشماری سال ۷۵ نه‌تنها هیچ‌گونه رشدی نداشته است؛ بلکه دارای رشدی منفی است و میزان این رشد منفی ۲۳ درصد است که در نوع خود آمار بسیار بالایی است و این آمار مهاجرت با درصدی کم‌وبیش تا این لحظه ادامه داشته و دارد.
علل مهاجرت از شهرستان گرمی چیست؟
به اعتقاد کارشناسان در بحث راجع به علل مهاجرت دو علت اساسی قابل‌تأمل است: اولین دلیل برای مهاجرت، دورشدن از شرایط یا عوامل نامساعدی همانند فقر، کمبود غذا، بلایای طبیعی، جنگ، بیکاری و کمبود امنیت در مبدأ است و دلیل دیگر آن، شرایط و عوامل مساعد جذب‌کننده مانند امکانات بهداشتی بیشتر، آموزش بهتر، درآمد بیشتر و مسکن بهتر در مقصد است.
بر اساس شواهد و قراین نکته بارز در مورد مهاجرت‌های صورت‌گرفته از منطقه گرمی این است که تأثیر هر کدام از این عوامل در مهاجرت‌های صورت‌گرفته از این شهر به‌وضوح قابل‌مشاهده است. در بحث شرایط و عوامل نامساعد و دورکننده می‌توان به نبود کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی به‌تناسب جمعیت و به‌تبع آن بالابودن میزان بیکاری در شهر گرمی اشاره کرد، هرچند که در بسیاری از موارد نرخ بالای بیکاری در آمار و ارقام نمایان نشده است؛ مواردی که فرماندار گرمی نیز به آنها اشاره می‌کند.
فرماندار گرمی: کمبود امکانات علت اصلی کوچ از گرمی است
حسین مولایی فرماندار گرمی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، بیان اینکه توزیع نامناسب اعتبارات و ثروت و عدم جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی طی سال‌های گذشته علت اصلی عقب‌ماندگی شهرستان گرمی شده است، افزود: کمبود امکانات در حوزه‌های مختلف رفاهی و تفریحی، امکانات شهری، مراکز درمانی و عدم توسعه شهری و نبود شغل پایدار باعث گلایه‌مندی و کوچ از این شهرستان شده است.
وی گفت: قبل از جداشدن انگوت از شهرستان گرمی و در دو دهه پیش، این دو شهرستان حدود ۱۱۵ هزار نفر جمعیت داشت؛ ولی به علت نبود شرایط زندگی و تنگناهای معیشتی و اشتعال، منطقه با مهاجرت بسیار زیاد و با کاهش شدید جمعیت مواجه شده است.
فرماندار گرمی افزود: جمعیت این دو شهرستان روی‌هم طی دو دهه اخیر، به‌جای افزایش، از ۱۱۵ هزار نفر به کمتر از ۷۵ هزار نفر کنونی کاهش‌یافته است.
وی کاهش ۴۰ هزارنفری جمعیت دو شهرستان گرمی و انگوت و مهاجرت مردم از این منطقه را زنگ خطر عنوان کرد و گفت: همه این جمعیت به مرکز استان، تهران و سایر مناطق مهاجرپذیر کوچ کرده و بیش از ۹۰ درصد آنها در مناطق حاشیه شهرها سکونت یافته‌اند.
مولایی گفت: برای حل ریشه‌ای مسائل و مشکلات زیرساختی و معیشتی مردم در شهرستان گرمی اقدامات خوبی در دولت سیزدهم صورت‌گرفته است امیدواریم با بهبود شرایط فعلی و با تداوم جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه‌های مختلف و تقویت امکانات در حوزه‌های مختلف خدماتی و رفاهی، بهداشت و درمان، فضای ورزشی و تفریحی روند مهاجرت کاهشی بشود.
نادیده‌گرفته‌شدن استعدادهای خدادادی در گرمی
علی ۵۰ساله صنعت‌کار که بیش از یک دهه است از گرمی به تهران مهاجرت کرده در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما» گفت: علی‌رغم وجود استعدادهای بالقوه خدادادی در منطقه، متأسفانه در طول سالیان گذشته این پتانسیل‌ها نادیده گرفته شده‌اند و شاهد بی‌تفاوتی مسئولان بوده‌ایم. به‌گونه‌ای که مسئله شهرستان گرمی به یکی از آرزوهای دورودراز و رؤیاهای دست‌نیافتنی مردم منطقه بدل شده است این در حالی است که این شهرستان ۹۳ کیلومتر مرز مشترک با کشور جمهوری آذربایجان دارد.
این شهروند مهاجرت کرده شهرستان گرمی ادامه داد: تنها مفتخر به مرزداری از کشورمان شده‌ایم و نه‌تنها از این موقعیت استثنایی مرزی بودن بهره‌ای نبرده‌ایم، دچار مشکلات عدیده‌ای نیز شده‌ایم که یکی از بارزترین آن مشکلات قاچاق مواد مخدر و توزیع آن در منطقه است که زندگی بسیاری از خانواده‌ها را یا دچار تباهی ساخته و یا تهدید می‌کند. نبود شغل و درآمد کافی در شهرمان از اصلی‌ترین دلایل بالابودن آمار مهاجرت شهرمان است.
وی گفت: تنها صرف تأسف خوردن برای رشد منفی جمعیت شهر گرمی کافی نیست و باید زمینه اشتغال را فراهم کرد، چراکه اشتغال سد راه مهاجرت است.
باید فقر و محرومیت را از رخسار گرمی زدود
نبوت کرمی استاد دانشگاه گرمی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، اظهار داشت: مورد دیگر فقدان امکانات رفاهی، پارک‌ها و فضای سبز مناسب، مناطق تفریحی و در این شهر با قدمت تاریخی است. پیشرفت لاک‌پشت‌وار پروژه‌هایی ازاین‌دست امید اندک مردم منطقه در زمینه ایجاد تحول در این حیطه را به یاس مبدل کرده است. باوجود وعده‌های فراوان مسئولین عملاً شاهد تغییرات محسوسی و آن‌چنانی در این زمینه در شهرستان گرمی شاهد نبوده‌ایم.
وی گفت: بسیاری از طرح‌ها و ایده‌ها تنها در حد حرف‌وحدیث و شایعه باقی‌مانده‌اند و بسیاری دیگر از پروژه‌های تأیید شده نیز مراحل اداری خود را طی می‌کنند و نمود عینی در منطقه نیافته‌اند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: فقر یکی دیگر از شرایط نامساعد و به تعبیر درست‌تر وخیم موجود در منطقه‌مان است. متأسفانه در اکثر روستاهای گرمی برخی از ساکنین روستا عضو کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند و وضع معیشتی‌شان اسف‌بار است. این در حالی است که خاک منطقه مستعد بسیاری از فعالیت‌ها نظیر دامپروری، کشاورزی است و همت مسئولان شهر را می‌طلبد که با برنامه‌ریزی درست، جذب اعتبارات لازم و به‌کارگیری نیروهای متخصص و مدیریت صحیح منابع آبی منطقه رنگ فقر و محرومیت را از رخسار منطقه بزدایند؛ همچنین به عوامل نامساعد ذکر شده کیفیت پائین آموزش‌های مدارس، وضعیت نامناسب جاده‌های درون‌شهری و بین‌شهری، وضعیت بهداشتی نامناسب در روستاهایمان را نیز باید افزود.
کرمی تصریح کرد: در کنار این عوامل نامساعد، بایستی به شرایط مساعد جذب‌کننده نیز اشاره کرد. برخلاف شهرستان مغان (گرمی) که به جرأت می‌توان گفت جزو محروم‌ترین شهرهای استان و حتی کشور است، بسیاری از شهرهای کشور که پذیرای مردم مهاجر منطقه‌مان هستند، نظیر تهران، کرج، رشت، ساری در کنار فراهم نمودن امکان اشتغال برای افراد، دارای امکانات آموزشی، رفاهی، بهداشتی به‌مراتب بالاتری نسبت به شهر ما است؛ فراموش نکنیم که هنوز هم که هنوز است شهر ما از نبود مکان‌های فرهنگی به‌شدت رنج می‌برد. سینما و تئاتر برای مردم ما مقوله‌های غریبی هستند. گذراندن یک روز تعطیل در یک مکان فرهنگی یا یک مکان تفریحی سالم همچنان جزو نداشته‌های ماست و این چیزها همان‌هایی هستند که در کیلومترهایی نه‌چندان دور در اختیار مردم هستند.
مهاجرت اثرات روانی جبران‌ناپذیری بر روی فرد |می‌گذارد
حجت‌الاسلام بهاری رئیس تبلیغات اسلامی گرمی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما» با اشاره به عواقب مهاجرت از شهر گرمی تصریح کرد: مردمی که از زندگی در یک مکان ناراضی‌اند، کوله‌بار خود را بسته و به امید یک زندگی بهتر راهی دیار غربت می‌شوند. ولی آیا مسئله به همین سادگی است؟ عوامل متعددی در مهاجرت دخیل است که به پاره‌ای از آنها اشاره می‌شود. هر چند که فرد بعد از مهاجرت احتمالاً از شرایط شغلی و رفاهی بهتری برخوردار می‌شود؛ اما تفاوت فرهنگ مبدأ و مقصد همواره آزاردهنده است. علی‌الخصوص زمانی که این تفاوت در فرهنگ با تفاوت در زبان دو منطقه نیز همراه باشد. بسیاری از افرادی که در چنین شرایطی قرار می‌گیرند، توان رویارویی منطقی با این مشکلات را ندارند و ساده‌ترین و آسان‌ترین راه را در نادیده‌گرفتن زبان و فرهنگ خودی و گزینش فرهنگ و زبان مقصد به‌عنوان فرهنگ و زبان جدید خود می‌بینند.
وی اضافه کرد: چه بسیارند کسانی که باوجوداینکه از مهاجرتشان به یک شهر دیگر زمان چندانی نگذشته است، داشته‌های فرهنگی خود را فراموش کرده و با فرهنگ شهر جدید علی‌رغم وجود غرابت ذاتی، ابراز قرابت درونی می‌کنند! در اینجا لازم به ذکر است که نادیده‌گرفته‌شدن فرهنگ و زبان فرد با ایجاد احساس حقارت در او همراه می‌شود و چه‌بسا که تشکیل عقده حقارت اثرات روانی جبران‌ناپذیری بر روی فرد بگذارد. در این میان برخی دیگر در بسیاری از موارد این رویارویی با نوعی تضاد ارزشی با میل بازگشت به دوران گذشته همراه می‌شود، یعنی همان که اصطلاحاً «تراژدی نوستالژی» نامیده می‌شود و طی آن فرد به‌مرور ذهنی خاطرات زندگی گذشته خویش می‌پردازد.
بهاری خاطرنشان کرد: علی‌رغم تفاوت‌های زبانی و فرهنگی و مشکلات ناشی از آن، دوری از خویشاوندان و نزدیکان و گروه دوستان نیز می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات عاطفی و روحی – روانی دیگری شود؛ مشکلاتی که مخصوصاً در ابتدای کار و به‌ویژه برای افراد کم‌سن‌وسال با شدت بیشتر بروز خواهد کرد.
جذب سرمایه‌گذار در گرمی یک ضرورت است
وجود رشد منفی در جمعیت شهرستان گرمی مغان از سال ۷۵ تاکنون آن هم به میزان ۲۳ درصد به‌منزله تلنگری است که چشمانمان را بر وقایع و حقیقت‌های تلخ بگشاید و فراموشمان نشود که برخلاف ادعاهای برخی از مسئولین وقت گرمی که هرکدام از تحول شگرف در این منطقه سخن گفته‌اند، قطعاً افزایش مهاجرت نتیجهٔ ناگزیر افزایش فقر و محرومیت است و بی‌تردید در شرایطی برابر همه زادگاه خود را به زندگی ترجیح می‌دهند و زندگی در کنار هم‌زبانان برایشان مطلوب‌تر است.
بر اساس گفته‌های کارشناسان در شرایط کنونی باید کاستی‌ها کمبودهای منطقه را در درجه اول شناسایی و در مرحله بعد با تشویق سرمایه‌گذاران جهت ارتقای همه‌جانبه این شهر قدم برداشت و همچنین در توسعه شهر از وجود نخبگان بومی به‌دور از نگرش سیاسی و قومی و قبیله‌ای و رعایت اصل شایسته‌سالاری سالاری نیز بهره برد تا با راهکارهای کارشناسی شده فقر، محرومیت را که زمینه‌ساز مهاجرت از منطقه است، از رخسار منطقه گرمی زدود.